ITR Form देशातील लाखो करदात्यांसाठी महत्त्वाची बातमी आहे. केंद्रीय प्रत्यक्ष कर मंडळाने (CBDT) आयटीआर फॉर्मशी संबंधित अधिसूचना काढली असून आता तुम्हाला लवकरच प्राप्तिकर रिटर्न भरण्याची तयार सुरु करायची आहे. आर्थिक वर्ष २०२२-२३ आणि मूल्यांकन वर्ष २०२३-२४ साठी नवीन आयकर रिटर्न फॉर्म जारी करण्यात आले आहेत. (CBDT) ने मूल्यांकन वर्ष २०२३-२४ साठी नवीन प्राप्तिकर रिटर्न फॉर्मसह आयकर परताव्याची पोचपावती देखील अधिसूचित केली आहे. CBDT नेहमी आर्थिक वर्षाच्या सुरुवातीला आयकर रिटर्न फॉर्म अधिसूचित करते पण यावेळी आर्थिक वर्ष सुरू होण्यापूर्वी अधिसूचित करण्यात आले आहेत.
आयटीआर फॉर्मचे प्रकार
कर विभागाने ITR फॉर्म १ ते ६, आयटीआर-व्ही (सत्यापन फॉर्म) आणि ITR पावती फॉर्मची अधिसूचना काढली आहे. मात्र, यंदा केंद्रीय बोर्ड नवीन वर्षापासून आयकर रिटर्न भरण्यासाठी सामान्य आयकर विवरणपत्र (कॉमन आयटीआर) जारी करेल, असे अपेक्षित होते. अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी १ फेब्रुवारी २०२३ रोजी अर्थसंकल्प सादर करताना सर्व करदात्यांसाठी कॉमन आयकर रिटर्न फॉर्म देखील प्रस्तावित केला होता. अर्थमंत्र्यांनी म्हटले होते की त्यांना यात आणखी सुधारणा पहायच्या आहेत त्यामुळे करदात्यांच्या सोयीसाठी, नेक्स्ट जनरेशन कॉमन इनकम टॅक्स रिटर्न फॉर्म आणला जाईल. मात्र, येत्या मूल्यांकन वर्षापासून तसे होताना दिसत नाही.
दरम्यान, विविध करदात्यांसाठी ७ प्रकारचे आयकर रिटर्न फॉर्म अधिसूचित करण्यात आले आहे. प्राप्तिकर विभागाने फॉर्म क्रमांक १ ते फॉर्म क्रमांक ५ अधिसूचित केले आहे. या फॉर्मद्वारे करदाते मूल्यांकन वर्ष २०२३-२४ साठी आयकर रिटर्न फाईल करू शकतात. आयटीआर-1 सहज, आयटीआर-2, आयटीआर-3, आयटीआर-4 सुगम, आयटीआर-5, आयटीआर-6, आयटीआर-व्ही, आणि आयटीआर पावती. हे फॉर्म नवीन आर्थिक वर्षाच्या सुरुवातीपासून म्हणजेच आर्थिक वर्ष २०२३-२४ पासून उपलब्ध होतील. दरम्यान यंदा प्राप्तिकर रिटर्न भरण्याची अंतिम तारीख ३१ जुलै २०२३ आहे.
ITR-1 – त्या करदात्यांसाठी ज्यांचे उत्पन्न लाखात आहे. एक घराची मालमत्ता आणि इतर स्त्रोताच्या व्याजातून ते कमाई करतात.
ITR-4 – वैयक्तिक गुंतवणूकदार, हिंदू अविभक्त कुटुंब (HUFs) आणि ५० लाख रुपयांपर्यंतचे एकूण उत्पन्न असणाऱ्या व्यक्तींसाठी आहे.
ITR-2 – त्या करदात्यांसाठी, ज्यांचे उत्पन्न निवासी मालमत्तांच्या माध्यमातून होते.
जुनी विरुद्ध नवीन कर व्यवस्था
करदात्याने मागील वर्षांमध्ये नवीन कर प्रणालीची निवड रद्द केली आहे का अशी प्रणवली आयटीआर 3 आणि आयटीआर 4 मध्ये जोडली गेली आहे. अर्थसंकल्प २०२३ मध्ये नवीन कर प्रणालींतर्गत ७ लाख रुपयांपर्यंतच्या वार्षिक उत्पन्नावर कर माफी देण्यात आली आहे. म्हणजे जर एखादा करदाता नवी कर प्रणालीतून आयकर रिटर्न भारत असेल तर त्याला ७ लाखपर्यंतच्या उत्पन्नावर कोणताही कर भरावा लागणार नाही.
