इच्छापत्राचे स्वरूप आणि इच्छापत्र कसे लिहायचे

आयुष्य म्हणजे अनिश्चित भविष्यासाठी नियोजन करणे. आणि सर्वात मोठी अनिश्चितता म्हणजे मृत्यू. म्हणूनच, जर तुमच्याकडे मालमत्ता आणि संपत्ती असेल तर, तुमच्या निधनानंतर त्यांचे व्यवस्थापन आणि वितरण योजना करणे अर्थपूर्ण आहे. तिथेच इच्छाशक्ती महत्त्वाची ठरते.

इच्छापत्र हे कायदेशीर बंधनकारक दस्तऐवज आहे जे तुम्ही यापुढे नसताना तुमच्या मालमत्ता किंवा मालमत्तेबाबत तुमच्या इच्छा किंवा हेतू अचूकपणे पूर्ण केले जातील याची खात्री करते. जोपर्यंत तुम्ही अल्पवयीन नसाल आणि मनाने निरोगी असाल, तोपर्यंत तुम्ही भारतीय उत्तराधिकार कायदा, 1925 नुसार एक इच्छापत्र तयार करू शकता. एक इच्छापत्र हाताने किंवा टंकलेखित केले जाऊ शकते, परंतु अशी परिस्थिती असल्यास पूर्वीची इच्छा अधिक खात्रीशीर आहे. उद्भवते तुमच्याकडे अनेक कायदेशीर वारस असल्यास, इच्छापत्राच्या अनुपस्थितीत, यामुळे अनेक गुंतागुंत आणि शंका निर्माण होऊ शकतात.

तर, इच्छापत्र कसे लिहायचे, त्याच्याशी संबंधित काही महत्त्वाच्या अटी, डिजिटल इच्छापत्र म्हणजे काय आणि इच्छापत्र नसल्यास काय होते हे जाणून घेण्यासाठी वाचा. तसेच इंग्रजी आणि हिंदीमध्ये इच्छापत्र कसे दिसते ते तपासा.

इच्छापत्र कसे लिहावे

इच्छापत्राचे कोणतेही विहित स्वरूप नसले तरी, तुम्ही काही कायदेशीरदृष्ट्या आवश्यक घटक समाविष्ट केले पाहिजेत, जेणेकरुन नंतर कोणीही ती लढवू शकणार नाही. येथे काही गोष्टी आहेत ज्या तुम्ही लक्षात ठेवल्या पाहिजेत:

आपल्या मनाची सुदृढता घोषित करून प्रारंभ करा, कारण कोणतीही इच्छा कायदेशीररित्या बंधनकारक असू शकत नाही. तुम्‍हाला तुमचा एक्झिक्युटर कोण व्हायचे आहे ते नमूद करा आणि सांगा की कोणतेही पूर्वीचे कोडिसिल आणि विल्स रद्द केले आहेत.
मालमत्ता, म्युच्युअल फंड, तुमच्या बचत खात्यातील पैसे, मुदत ठेवी इत्यादींसह तुमच्याकडे असलेल्या सर्व मालमत्तांची यादी करा. तुम्ही काहीही चुकत नाही याची खात्री करण्यासाठी दोनदा तपासा.

पुढे, कोणाला काय वारसा मिळेल हे सांगून तुमची मालमत्ता स्पष्टपणे विभाजित करा. कोणत्याही शंका दूर करण्यासाठी, आयटमनुसार जा. तुम्ही एखाद्या अल्पवयीन व्यक्तीसाठी काही सोडत असाल, तर संरक्षक कोण असेल याचा उल्लेख करा. तुमचा विश्वास असलेली एखादी व्यक्ती निवडा.
वरील सर्व गोष्टींची काळजी घेतल्यानंतर, दोन साक्षीदारांसह मृत्युपत्रावर स्वाक्षरी करा. तुम्ही त्यांच्या उपस्थितीत मृत्युपत्रावर स्वाक्षरी केली आहे हे प्रमाणित करण्यासाठी त्यांनाही स्वाक्षरी करावी लागेल.
मृत्युपत्रावर सही करण्याची तारीख आणि ठिकाण तसेच तुमच्या साक्षीदारांचे संपूर्ण पत्ते आणि नावे टाका. तुमच्या साक्षीदारांना तुमच्या इच्छेतील मजकूर वाचण्याची गरज नाही.
मृत्यूपत्राच्या प्रत्येक पानावर तुम्ही आणि तुमचे साक्षीदार स्वाक्षरी करत असल्याची खात्री करा. जर तुम्ही मृत्युपत्रात काही दुरुस्त्या केल्या असतील तर तुम्ही आणि तुमच्या साक्षीदारांनी त्यावर प्रति स्वाक्षरी केली पाहिजे.

इच्छापत्र सुरक्षितपणे साठवण्याचे लक्षात ठेवा. तुम्ही प्रती बनवल्यास, त्या मूळ ठिकाणी ठेवण्याचे टाळा. हे देखील लक्षात घ्या की तुम्ही इच्छापत्र कोणत्याही भाषेत लिहू शकता आणि त्यासाठी कोणतेही तांत्रिक शब्द किंवा शब्द वापरण्याची आवश्यकता नाही. तथापि, भाषा स्फटिक स्पष्ट असावी, जेणेकरून आपल्या हेतूबद्दल शंका नाही.

मृत्युपत्राच्या अंमलबजावणीसाठी मुद्रांक शुल्काची आवश्यकता नाही. लक्षात ठेवा की तुम्ही एक नवीन अंमलात आणून इच्छा बदलू किंवा रद्द करू शकता. तथापि, जर तुम्ही ख्रिश्चन किंवा पारशी असाल, तर तुमची इच्छा तुमच्या विवाहावर आपोआप रद्द होईल. हे बौद्ध, जैन, शीख आणि हिंदूंना लागू नाही.

हे देखील वाचा: अटक करण्याचे नियम आणि अटक केलेल्या व्यक्तीचे कायदेशीर अधिकार

मृत्युपत्राशी संबंधित महत्त्वाच्या अटी

मृत्युपत्रामध्ये प्रामुख्याने काय समाविष्ट आहे हे समजून घेण्यासाठी या अटींमधून जा:

मृत्युपत्र करणारा – इच्छापत्र करणारी व्यक्ती
एक्झिक्युटर – मृत्युपत्रकर्त्याचा कायदेशीर प्रतिनिधी जो मृत्युपत्रात नमूद केलेल्या इच्छा पूर्ण करतो
कोडीसिल – इच्छेचा एक भाग आणि एक साधन जे इच्छेच्या स्वभावाचे स्पष्टीकरण देते, बदलते किंवा जोडते
लाभार्थी – इच्छेच्या अटींनुसार वारसा प्राप्त करणारी व्यक्ती
प्रोबेट – इच्छापत्राची प्रत, कायद्याच्या सक्षम न्यायालयाद्वारे प्रमाणित आणि सीलबंद
प्रशासक – इच्छा नसल्यास मृत व्यक्तीच्या मालमत्तेची विभागणी करणारी व्यक्ती
Intestate – जेव्हा एखादी व्यक्ती वैध इच्छापत्र न करता मरण पावते तेव्हा याचा संदर्भ देते. धर्म-विशिष्ट आंतरराज्य कायदे व्यक्तीच्या मालमत्तेचे विभाजन कसे करायचे हे ठरवतात

इंग्रजीमध्ये साध्या इच्छापत्राचे स्वरूप

खाली इंग्रजीतील साध्या इच्छापत्राचे स्वरूप आहे. गरज भासल्यास तुम्ही भाषेत थोडासा बदल करू शकता, तथापि हे सामान्यतः वापरले जाणारे कायदेशीर स्वरूप आहे.

हिंदीमध्ये साध्या मृत्युपत्राचे स्वरूप

तुम्हाला मृत्युपत्राचे मूळ स्वरूप हिंदी भाषेत खालीलप्रमाणे मिळेल. गरज भासल्यास तुम्ही भाषेत थोडासा बदल करू शकता, तथापि हे सामान्यतः वापरले जाणारे कायदेशीर स्वरूप आहे.

खाली दिलेल्या लिंकवरून तुम्ही मृत्युपत्राचे हिंदी पीडीएफ फॉरमॅट डाउनलोड करू शकता.
https://formpdf.in/wp-content/uploads/2021/10/vasiyatm-nama-pdf-form.pdf

इच्छापत्र कसे नोंदवायचे

एकदा तुम्ही मृत्यूपत्राचा मसुदा तयार केल्यानंतर, त्याची नोंदणी करणे ही चांगली कल्पना आहे, कारण तुम्हाला मृत्युपत्राची कायदेशीर प्रत अशा प्रकारे मिळेल. शिवाय, कोणत्याही छेडछाडीच्या बाबतीत, मूळ मृत्युपत्र आणि सबमिट केलेल्या मृत्यूची तुलना केली जाऊ शकते. तसेच, मूळ मृत्युपत्र नष्ट झाल्यास, तुम्ही प्रत घेण्यासाठी निबंधक कार्यालयात संपर्क साधू शकता.

इच्छापत्र नोंदणी करण्यासाठी, तुम्हाला पुढील गोष्टी करणे आवश्यक आहे:

मृत्युपत्राचा मसुदा योग्यरित्या तयार करण्यासाठी प्रथम वकिलाचा सल्ला घ्या (पूर्वी नमूद केलेल्या तपशीलांनुसार).
सब-रजिस्ट्रारच्या कार्यालयात नोंदणीसाठी अपॉइंटमेंट घ्या.
तुमच्या विशिष्ट राज्याचे नियम तपासा आणि नंतर आवश्यक नोंदणी शुल्क भरा.
दोन पात्र साक्षीदारांसह, उपनिबंधक कार्यालयास भेट द्या.
सुमारे एक आठवड्याच्या कालावधीत, तुम्ही नोंदणीकृत प्रत गोळा करू शकता.

ही प्रक्रिया सोपी आहे आणि तुम्ही नोंदणी करून घ्यावी अशी शिफारस केली जाते.

हे देखील वाचा: रिमांड म्हणजे काय आणि यातील पोलीस व न्यायालयीन कोठडीतील फरक काय?

डिजिटल इच्छा काय आहे

कोणत्याही इलेक्ट्रॉनिक माध्यमाच्या मदतीने लिहिलेले, स्वाक्षरी केलेले आणि साक्षांकित केलेले इच्छापत्र डिजिटल इच्छा म्हणून ओळखले जाते. त्याला इलेक्ट्रॉनिक इच्छा किंवा ई-विल असेही म्हणतात. मूलभूतपणे, सर्व तपशील, जसे की तुमच्या मालमत्तेत काय समाविष्ट आहे आणि निधनानंतर तुम्ही कोणाला ते देऊ इच्छिता, डिजिटल पद्धतीने रेकॉर्ड केले जातात. तथापि, भारतीय कायदेशीर प्रणाली सध्या डिजिटल इच्छापत्रांना मान्यता देत नाही.

इच्छा नसेल तर काय होईल?

वैध मृत्युपत्र न करता तुमचे निधन झाल्यास, तुमच्या कुटुंबातील सदस्यांमध्ये वाद होण्याची शक्यता आहे. तथापि, धर्म-विशिष्ट कायदे त्या बाबतीत लागू आहेत, जोपर्यंत मालमत्तेच्या विभाजनाचा संबंध आहे. मात्र वाद न्यायालयात पोहोचला तरच हे होऊ शकते.हिंदू, बौद्ध, जैन किंवा शीख पुरुषांच्या बाबतीत, हिंदू उत्तराधिकार कायद्यानुसार:

इयत्ता I मध्ये ज्यांचा उल्लेख आहे अशा नातेवाईकांवर प्रथम मालमत्ता वितरीत केली जाईल
वर्ग I वारस नसल्यास, मालमत्ता वर्ग II मधील नातेवाईकांवर वितरीत केली जाईल
वर्ग II वारस नसल्यास, मालमत्ता ऍग्नेट्सवर विकसीत होईल (जे पूर्णपणे पुरुषांद्वारे, दत्तक किंवा रक्ताच्या सद्गुणाने संबंधित आहेत)
जर एग्नेट्स नसतील, तर मालमत्ता कॉग्नेटवर विकसित होईल (जे दत्तक किंवा रक्ताने संबंधित आहेत, परंतु पूर्णपणे पुरुषांद्वारे नाहीत)

हिंदू, बौद्ध, जैन किंवा शीख महिलांच्या बाबतीत:

मालमत्ता प्रथम पती आणि मुलगे आणि मुलींवर (यामध्ये कोणत्याही पूर्व मृत मुलाची किंवा मुलीची मुले समाविष्ट आहेत), समान रीतीने वितरीत केली जाईल.
वरील वारसांच्या अनुपस्थितीत, संपत्ती पतीच्या वारसांवर जाईल
जर पतीच्या बाजूने कोणीही वारस नसेल, तर मालमत्ता पालकांवर वितरीत केली जाईल
आई-वडील हयात नसल्यास, मालमत्ता वडिलांच्या वारसांवर जाईल
वडिलांच्या बाजूने वारस नसल्यास, मालमत्ता आईच्या वारसांवर जाईल

हिंदू अविभाजित कुटुंबाच्या बाबतीत (हयातानुसार)

जर कर्ता मरण पावला, तर मालमत्ता चार पिढ्यांतील सदस्यांवर (जे हयात आहेत) विकसीत होईल.
वारस हिंदू असले तरी, हिंदू उत्तराधिकार कायद्यानुसार मालमत्ता वितरीत होणार नाही
वर्ग I मधील पुरुष किंवा महिला नातेवाईक मालमत्तेच्या हिश्श्यावर दावा करू शकतात. अशा परिस्थितीत, हिंदू उत्तराधिकार कायद्यानुसार मालमत्ता त्या नातेवाईकावर वितरीत केली जाईल

ख्रिश्चनांच्या बाबतीत, भारतीय उत्तराधिकार कायद्यानुसार:

पत्नीला मालमत्तेचा एक तृतीयांश भाग मिळेल, तर उर्वरित मुलांमध्ये समान रीतीने विभागले जाईल (यामध्ये कोणत्याही पूर्वमृत मुलाच्या किंवा मुलीच्या मुलांचा समावेश आहे)
पत्नीच्या अनुपस्थितीत, मालमत्तेची मुलांमध्ये समान विभागणी केली जाईल
मुले नसताना, संपत्ती पती आणि पत्नीच्या नातेवाईकांमध्ये समान प्रमाणात विभागली जाईल
नातेवाईकांच्या अनुपस्थितीत, मालमत्ता मृत व्यक्तीच्या पालकांवर वितरीत केली जाईल

हे देखील वाचा: ग्राहक तक्रार निवारण मंचाकडे तक्रार कशी करावी याची सविस्तर माहिती.

पारशींच्या बाबतीत, भारतीय उत्तराधिकार कायद्यानुसार:

संपत्तीचा अर्धा भाग पत्नीला मिळेल आणि उरलेला भाग मुलांना मिळेल
पत्नीच्या अनुपस्थितीत, मालमत्तेची मुलांमध्ये समान विभागणी केली जाईल
पत्नी किंवा मूल नसल्यास, मृताच्या पालकांना मालमत्ता मिळेल

मुस्लिमांच्या बाबतीत, शरीयतनुसार:

काझी किंवा न्यायाधीश अंत्यसंस्काराचा खर्च उचलतील आणि मुले आणि पत्नीमध्ये वाटल्या जाणार्‍या मालमत्तेची यादी करतील. लक्षात घ्या की शरियतनुसार मुलींना जितका वाटा मिळतो त्यापेक्षा दुप्पट वाटा मुलांना मिळतो.

निष्कर्ष काढणे – इच्छापत्र तयार करणे

आशा आहे की, आतापर्यंत, तुम्हाला कायदेशीररित्या वैध असलेले इच्छापत्र करण्याचे महत्त्व लक्षात आले असेल, जेणेकरून तुमच्या प्रियजनांना तुमच्या निधनानंतर गोष्टी कशा उभ्या राहतात हे कळेल. लक्षात ठेवा की एखाद्या अल्पवयीन व्यक्तीने तयार केलेले मृत्युपत्र, किंवा मानसिकदृष्ट्या अपंग असलेल्या व्यक्तीने किंवा त्यांच्या संवेदनांमध्ये नसलेल्या व्यक्तीने किंवा बळजबरीने केलेले मृत्यूपत्र कायद्याच्या न्यायालयात वैध किंवा बंधनकारक मानले जाऊ शकत नाही. तसेच, तुम्ही फक्त तुमच्या मालकीच्या मालमत्तेची यादी करू शकता आणि तुमचे हेतू घोषित करू शकता.

हे देखील वाचा: बांधकाम पूर्णत्वाचा दाखला म्हणजे काय?

म्हणून, वरील मार्गदर्शक हाताशी ठेवा जेणेकरून तुमची इच्छा स्वरूप तयार करताना तुम्हाला आवश्यक असलेल्या सर्व गोष्टींची काळजी घेता येईल. किंवा अधिक मार्गदर्शनासाठी वकिलाचा सल्ला घ्या .